Uzupełnienie raportu i zaświadzczenie

Uzupełnienia do pisma RDOŚ w Szczecinie WONS-OŚ.4221.18.2020.AW.2 x dnia 9 czerwca 2020 r.

Ad. 1. Przedstawienia oceny wpływu realizacji i eksploatacji przedsięwzięcia na płaty siedliska przyrodniczego 6440 łąki selernicowej Cnidion dubii zlokalizowane w bezpośrednim sąsiedztwie granicy kopalni. Analizie poddać należy oddziaływanie wynikające ze zmian stosunków wodnych na analizowanym terenie poprzez budowę wałów ziemnych oraz obniżenie poziomu wód gruntowych w granicy leja depresji kopalni.

     Na obszarze przedsięwzięcia i terenach sąsiadującego płata siedliska 6440, główny użytkowy poziom wodonośny występuje płytko (1,0-2,0 m ppt). Wśród utworów powierzchniowych dominują utwory przepuszczalne. Brak warstwy izolacyjnej między wodami powierzchniowymi a gruntowymi powoduje, że poziom wody w Odrze i Myśli ma bezpośredni wpływ na wysokość zwierciadła wody w serii piaszczysto żwirowej. Taki stan hydrogeologiczny powoduje utrzymywanie poziomu wód gruntowych na poziomie zależnym od poziomu wód Odry (patrz Raport). Powiększający się zbiornik pokopalniany w wyniku wydobycia kruszywa, nie spowoduje istotnej zmiany stosunków wodnych obszaru, także na granicy leja depresji. Wody gruntowe będą zasilane głównie wodami Odry, utrzymując poziom wód gruntowych na dotychczasowych poziomach, zależnych od wahań wód Odry.

Budowa wałów ochronnych, również nie wpłynie w istotny sposób na poziom wód gruntowych obszaru. Wały nie zahamują okresowych naturalnych zalewań płatu łąk selernicowych wodami Odry w bezpośrednim sąsiedztwie granicy kopalni. Wały będą tworami przejściowymi i zostaną usunięte po zakończeniu eksploatacji.

Ze względu na powiązanie wód gruntowych terenu przedsięwzięcia z wodami Odry, nie przewiduje się istotnych zmian stosunków wodnych na obszarze siedliska 6440, mogących powodować ich zanikanie.

Ad. 2. Dokonania oceny oddziaływania inwestycji na siedlisko przyrodnicze 6440 łąki selernicowe Cnidion dubii jako przedmiotu ochrony obszaru Natura 2000 Dolna Odra PLH320037. W ocenie należy odnieść się do ogólnej powierzchni przedmiotowego siedliska w granicy całego obszaru Natura 2000, przedstawiając jaki wpływ na zmianę powierzchni siedliska w obszarze Natura 2000 będzie wywierała realizacja inwestycji. W wyliczeniach należy uwzględnić  powierzchnie siedliska zniszczonego w wyniku przekształcenia terenu inwestycyjnego oraz płatów, które mogą ulec przekształceniu w związku ze zmianami stosunków wodnych w sąsiedztwie terenu kopalni.

     W standardowym formularzu danych dla ostoi PLH320037 (2017) określono powierzchnię siedliska 6440 na 22,23 ha. Jednocześnie wskazano, że siedlisko to wymaga w obrębie ostoi dalszych badań w zakresie jego identyfikacji, funkcjonowania i zasobów powierzchniowych (SFD 2017). W innych dostępnych opracowaniach, tj. waloryzacji przyrodniczej gminy Boleszkowice (Piątkowska, Jurksztowicz 2002), waloryzacji przyrodniczej województwa zachodniopomorskiego (Spieczyński 2010) oraz w planie zadań ochronnych dla ostoi (RDOŚ 2014) nie stwierdzono płatów łąk selernicowych na obszarze przedsięwzięcia oraz terenach bezpośrednio sąsiadujących.

Wskazuje to, że inwentaryzacja siedlisk nie była wyczerpująca i prawdopodobnie nie wykryła nowych płatów łąk selernicowych. Stwierdzenie obecności łąk selernicowych na nowych terenach, może wskazywać, że powierzchnia siedliska 6440 na obszarze ostoi zajmuje większe powierzchnie niż się sądzi.

Na obszarze przedsięwzięcia łąki selernicowe zajmują ok. 1,25 ha, zaś na terenie przylegającym ok. 2,5 ha. Zatem łączna powierzchnia znanych płatów siedliska wynosi aktualnie ok. 26 ha.

Powierzchnia płata będącego w kolizji stanowi ok. 4,8% całkowitej powierzchni siedliska. Obecność dwa razy większego nowego płata o powierzchni 2,5 ha w bezpośrednim sąsiedztwie nie spowoduje całkowitego zaniku siedliska na tym terenie. W wyniku realizacji przedsięwzięcia pozostanie ok. 24,5 ha łąk selernicowych w ostoi.

Jak podano powyżej w ad.1, utwory powierzchniowe złoża stanowią utwory przepuszczalne piaskowo-żwirowe, które umożliwiają połączenie wód powierzchniowych i gruntowych w jeden system, dzięki czemu poziomy wód będących zasobami dla szaty roślinnej są takie same na badanym obszarze. Poziom wód gruntowych zależy głównie od poziomu wód Odry i Myśli (zagadnienie to opisano szczegółowo w raporcie). Także w czasie okresie suszy, poziom wód będzie się obniżał na całym obszarze łąk jak i kopalni, co związane jest z ww. brakiem warstw izolacyjnych, nieprzepuszczalnych dla wody. Grawitacyjne wyrównywanie poziomów wód trwa obecnie i będzie przebiegało po zakończeniu eksploatacji.

Wyniki badań hydrogeologicznych wskazują, że realizacja przedsięwzięcia nie spowoduje zagrożenia dla płatów łąk selernicowych na terenach sąsiadujących.

W planie zadań ochronnych, dla analizowanego siedliska 6440 wskazano jako zagrożenia potencjalne – kopalnie odkrywkowe (C01.04.01) lub wydobywanie piasku i żwiru (C01.01), prowadzące do pogorszenia stanu siedliska lub zanik poprzez zmianę stosunków wodnych. W przedmiotowym przypadku dojdzie do zniszczenia małego fragmentu siedliska na terenie zaplanowanej eksploatacji kruszywa. Nie przewiduje się pogorszenia stanu płatu łąki selernicowej na terenie sąsiadującym.

W ujęcie całościowym siedliska 6440, dojdzie do zniszczenia jego fragmentu o powierzchni ok. 1,25 ha. Przedsięwzięcie spowoduje negatywne oddziaływanie na siedlisko 6440 w ostoi, jednak ubytek małego fragmentu nie spowoduje zaniku całego siedliska w ostoi.

W ramach działań minimalizujących proponuje się:

- prowadzenie monitoringu płata łąk selernicowych na terenie sąsiadującym w kolejnych latach od rozpoczęcia eksploatacji, obserwacje powinny być prowadzone co 5 lat (Mróz 2012),

- poszukiwanie nowych płatów łąk selernicowych na odcinku od Chlewic do granicy województwa poniżej Kaleńska.

Ad. 3. Przedstawienia sposobu, miejsca oraz proponowanej metodyki dla wskazywanej w raporcie „metaplantacji płatów łąk selernicowych na tereny sąsiadujące gdzie to siedlisko występuje”. Przedstawienie informacji na temat prognozowanej skuteczności przeniesienia siedliska przyrodniczego, utrzymania i monitoringu jego stanu zachowania.

     Po analizie zagadnienia rezygnuje się z mataplantacji płatów łąk selernicowych zagrożonych zniszczeniem w wyniku eksploatacji kruszywa.

Przeniesienie płata łąk selernicowych wymagać będzie ich lokalizacji przy sąsiadującym płacie lub na nowym terenie zbliżonym warunkami siedliskowymi. W pierwszym przypadku może dojść do ingerencji w powierzchnię terenu przy istniejącym płacie, co może spowodować zaburzenie siedliska i jego częściowe uszkodzenie. W drugim przypadku mataplantacja na nowy teren o zbliżonych warunkach siedliskowych może nie przynieść oczekiwanych rezultatów, płat może zaniknąć.

W obu przypadkach działania mogą spowodować zanik przenoszonych płatów lub w pierwszym przypadku ingerencję w spójność istniejącego siedliska.

Brak w literaturze przedmiotu wypracowanych metodyk dla metaplantacji całych zespołów roślinnych. Są zakończone sukcesem przeniesienia populacji przebiśniegu. Jednak dotyczy to śnieżyczki przebiśniegu.

Również ewentualne koszty prac wydają się być zbyt duże, co do opłacalności przedsięwzięcia, zwłaszcza, że szansa powodzenia wydaje się znikoma.

Ad. 4. Przedstawienia analizy oddziaływania inwestycji na obszar Parku Krajobrazowego „Ujście Warty”. W analizie należy odnieść się do obowiązujących zapisów Uchwały Nr XLIII/647/18 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 26 marca 2018 r. w sprawie Parku Krajobrazowego "Ujście Warty" (Dz. U. Woj. Lubuskiego z 2018 r., poz. 828), w której określono cele ochrony oraz obowiązujące w granicy parku zakazy. Załączyć należy także studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, określając sposób przeznaczenia analizowanego terenu.

     W ww. Uchwale w sprawie Parku Krajobrazowego „Ujście Warty” wymieniono szczególne cele ochrony Parku. Podzielono je na 3 grupy:

1) ochrona wartości przyrodniczych: w tym:

a) biocenoz o charakterze naturalnym lub półnaturalnym pogranicza mezoregionów Równiny Gorzowskiej, Kotliny Freienwaldzkiej i Gorzowskiej, Pojezierza Łagowskiego oraz Lubuskiego Przełomu Odry,

b) zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, w tym łęgowych,

c) muraw kserotermicznych, łąk i starorzeczy,

d) gatunków zwierząt i ich siedlisk; utrzymanie lub wzmacnianie różnorodności gatunkowej zwierząt w naturalnych miejscach ich bytowania, tworzenie ostoi dla zwierząt przez ograniczanie aktywności turystycznej i innych form użytkowania na obszarach szczególnie cennych pod względem przyrodniczym;

2) ochrona wartości historycznych i kulturowych, w tym:

a) tradycyjnego modelu gospodarowania rolnego, w szczególności utrzymanie łąk kośnych i wypasu bydła,

b) zachowanie obiektów historycznego budownictwa i układów ruralistycznych,

c) kompleksu Starego Miasta i Twierdzy w Kostrzynie nad Odrą w zakresie terenów objętych ochroną konserwatorską zabytków,

d) stanowisk archeologicznych;

3) walorów krajobrazowych, w tym:

a) nadodrzańskich i nadwarciańskich krajobrazów z otwarciami widokowymi na zakola i meandry wraz z ich zróżnicowanymi brzegami,

b) układów zieleni komponowanej, w szczególności założeń parkowych i cmentarnych.

Przedsięwzięcie nie wpłynie w istotny sposób negatywnie na grupę pierwszą – ochronę wartości przyrodniczych. Obszar projektowanego wydobycia kruszywa będzie się odbywał na obszarze półnaturalnym oraz częściowo przekształconym antropogenicznie. Część obszaru zajmują łąki i pastwiska wykorzystywane ekstensywnie, część zajmuje droga polna oraz dojazdowa do upraw i działającej kopalni kruszywa. Zasięg inwestycji w porównaniu do powierzchni wskazanych mezoregionów jest minimalny i nie spowoduje znaczącego uszczerbku dla biocenoz ww. mezoregionów. Przedsięwzięcie nie spowoduje zniszczenia zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, ponieważ na obszarze wydobycia kruszywa takowych nie ma. Wydobycie nie spowoduje zniszczenia muraw kserotermicznych i starorzeczy. Wystąpi zniszczenia niewielkiego fragmentu łąk pastwiskowych, występujących w całej dolinie Odry. Nie wystąpi także zniszczenie gatunków zwierząt i ich siedlisk, gdyż, jak wykazała waloryzacja terenu różnorodność faunistyczna jest mała, wykazano tylko jeden gatunek zwierzęcia odbywającego rozród i objętego ochroną prawną – skowronka. Ponieważ ptak ten co roku zajmuje różne miejsca do gniazdowania, zajmie obszary sąsiadujące z terenem planowanego wydobycia kopalin. Realizacja przedsięwzięcia spowoduje wzmocnienie różnorodności gatunkowej zwierząt. Dotyczy to zwłaszcza ptaków oraz płazów. Powstały pokopalniany zbiornik wodny w czynnej kopalni spowodował zwiększenie liczby różnorodności gatunkowej ptaków, w tym rzadkich gatunków wodno-błotnych. Ściany wyrobiska stanowią miejsca gniazdowania zanikającej jaskółki brzegówki, dla której kopalnie kruszyw stanowią często podstawowe siedlisko do gniazdowania. Na zbiorniku pokopalnianym, który powstanie po wydobyciu kopaliny, podobnie jak na już istniejącym w kopalni „Chlewice”, zostanie zamontowana kolejna platforma pływająca, która będzie stanowić zastępcze siedlisko dla rzadkich gatunków rybitw, jak np. rybitwy rzecznej, białoczelnej czy czarnej. Ww. zagadnienie szczegółowo opisano w inwentaryzacji przyrodniczej na potrzeby przedsięwzięcia dołączonej do raportu (Janicki red. 2020) oraz w raporcie. Przedsięwzięcie po zakończeniu eksploatacji kruszywa spowoduje utworzenie nowej ostoi na zwierząt, szczególnie ptaków i płazów.

Przedsięwzięcie nie wpłynie negatywnie na 2 grupę – ochronę wartości historyczny i kulturowych. Wydobycie kruszywa zajmie niewielki fragment łąk kośnych, których duże obszary występują w dolinie Odry oraz w sąsiedztwie inwestycji. Eksploatacja kruszywa nie wpłynie negatywnie na zachowanie obiektów historycznych i stanowisk archeologicznych, ponieważ nie występują na terenie inwestycji i w bezpośrednim sąsiedztwie.

Przedsięwzięcie nie wpłynie w istotny sposób na 3 grupę – walorów krajobrazowych. Wydobycie kruszywa będzie prowadzone w głąb ziemi, stąd nie będzie wyeksponowane w krajobrazie po zakończeniu eksploatacji. Jedynie w trakcie eksploatacji będzie widoczny ochronny wał ziemny oraz wyposażenie kopalni. Dysonanse krajobrazowe znikną po zakończeniu eksploatacji kruszywa. Pozostanie widoczny zbiornik wodny, z rozwijającymi się stopniowo samosiewami zakrzewień i zadrzewień śródpolnych.

W §3 ust. 1 zapisano zakazy, z których niektóre dotyczą tego typu przedsięwzięcia. Zakazy obejmujące przedmiotowe przedsięwzięcie zapisane są w pkt. 1, 2, 4, 5 i 6.

Pkt. 1 dotyczy zakazu realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Przedmiotowa inwestycja należy do tej grupy przedsięwzięć. Jednak w ust. 2 zapisano, że zakaz nie dotyczy terenów ujętych w studium uwarunkowań i kierunkach zagospodarowania przestrzennego. Omawiany obszar wydobycia kopalin jest zawarty w aktualnym studium dla gminy Boleszkowice.

Zakaz w pkt. 2 nie będzie miał odniesienia do inwestycji. Wprawdzie stwierdzono prawdopodobne gniazdowanie 2 par skowronków, jednak rozpoczęcie prac poza sezonem lęgowym nie spowoduje zniszczenia lęgów, a ptaki założą gniazda na terenach sąsiadujących w kolejnych latach.

Zakazy w pkt. 4, 5 i 6 nie dotyczą przedmiotowej inwestycji. W ust. 4 zapisano, że zakaz nie dotyczy terenów, na których udokumentowano złoża kopalin. Obszar przedsięwzięcia położony jest w granicach obszaru górniczego oraz złoża surowców mineralnych „Chlewice”, które wyznaczono w studium dla gminy Boleszkowice. Złoże zinwentaryzowano jako KN 5435 Chlewice.

Reasumując, przedsięwzięcie nie wpłynie negatywnie na cele ochrony Parku oraz nie jest sprzeczne z zakazami wprowadzonymi na terenie Parku.

W studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego,  teren przedsięwzięcia zawiera się w granicach wyznaczonego terenu górniczego oraz udokumentowanego złoża. Przeznaczeniem terenu jest eksploatacja kruszywa.

Piśmiennictwo:

1. Mróz W. (red.) 2012. Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny. Część III. GIOŚ, Warszawa.
2. Piątkowska D., Jurksztowicz I. 2002. Waloryzacja przyrodnicza gminy Boleszkowice. Operat generalny. BKP, Szczecin.
3. Spieczyński D. (red.) 2010. Waloryzacja przyrodnicza województwa zachodniopomorskiego. BKP, Szczecin.
4. Standardowy formularz danych. Dolna Odra PLH320037. GDOŚ, 2017.
5. Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Szczecinie z dnia 31 marca 2014 r. w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Dolna Odra PLH320037 (Dz. U. Woj. Zach. z 2014 poz.1661).

Załączniki do pobrania

Metadane - wyciąg z rejestru zmian