Uchwała Nr XXXIV/147/2005

UCHWAŁA Nr/ 147 /2005

RADY GMINY BOLESZKOWICE

z dnia 25 sierpnia 2005 r.

w sprawie utworzenia Parku Kulturowego Chwarszczany

Na podstawie art.18 ust.2 pkt. 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie Gminnym (Dz. U. z 2001r. Nr 142, póz. 1591; z 2002 r. Nr 23 poz.220, Nr 62, póz. 558, Nr 113, póz. 984, Nr 153, póz. 1271, Nr 214, póz. 1806; z 2003 r. Nr 80. Póz. 717, Nr 162, póz. 1568;z2004r. Nr 102, póz. 1055, Nr 116, póz. 1203) oraz art. 16 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 23 lipca 2003r. O ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r. Nr 162, póz. 1568, z 2004 r. Nr 96, póz. 959, Nr 238, póz. 2390) po zasięgnięciu opinii Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, Rada Gminy Boleszkowice uchwala co następuje:

ROZDZIAŁ l

Przepisy ogólne

§ 1. Tworzy się park kulturowy o nazwie „Park Kulturowy Chwarszczany"

1. Park kulturowy obejmuje obszar dawnego założenia komandorii templariuszy i joannitów, rozbudowanej w okresie nowożytnym w ramach folwarku domeny państwowej, z uwzględnieniem powiązanego z folwarkiem założenia młyńskiego oraz kuźnicy. Obszar parku kulturowego określono na załączniku graficznym nr 1A i 1B linią ciągłą koloru czerwonego.

2. Ochroną w ramach parku kulturowego obejmuje się:

1) Wartości krajobrazowe, ukonstytuowane przez dominantę architektoniczną w postaci bryły dawnej kaplicy templariuszy, zespół historycznej zabudowy folwarku, zespołu młyńskiego i kuźnicy, dziedziniec folwarczny i układ ciągów komunikacyjnych, z zachowanym częściowo brukiem, zorganizowaną zieleń oraz partie cieków wodnych;

2) Następujące zabytki architektury i budownictwa: a) kościół filialny p.w. św. Stanisława Kostki, wpisany do rej. zabytków pod nr 243/79; b) budynek mieszkalny z 1907 roku; c) obora z pół. XIX w.; d) obora z koń. XIX w.; e) stajnia z koń. XIX w.; f) młynówka z 1895 r..; g) młyn z ok. 1914 r.; h) kaszarnia z ok. 1914 r.; i) kuźnica z pocz. XIX w., oznaczone na załączniku mapowym nr 1B;

3) Ziemne warstwy kulturowe, ze szczególnym uwzględnieniem stanowiska archeologicznego nr 28 (AZP: 46-06/105), granice stanowiska archeologicznego zostały określone na załączniku mapowym nr 2;

4) Pomnikowe drzewa, historyczne nasadzenia wzdłuż ciągów komunikacyjnych oraz dawny park dworski w charakterze krajobrazowym, zlokalizowany w południowej partii założenia.

ROZDZIAŁ II

Sposób ochrony parku kulturowego

§ 2. Ochrona będzie prowadzona poprzez:

1) Utrzymanie i rewaloryzację historycznej kompozycji założenia, w tym: sytuowania poszczególnych obiektów budowlanych i innych komponentów założenia, historycznych linii zabudowy, gabarytów zabudowy, charakteru zabudowy.

2) Zachowanie i utrzymywanie w dobrym stanie technicznym istniejącej historycznej zabudowy: kościoła filialnego p.w. św. Stanisława Kostki, budynku mieszkalnego z 1907 roku, obory z pół. XIX w., obory z koń. XIX w., stajni z koń. XIX w., młynarzówki z 1895 r., młyna z ok. 1914 r, kaszarni z ok. 1914 r. i kuźnicy z pocz. XIX w., na warunkach określonych w przyszłym planie ochrony parku kulturowego.

3) Utrzymanie, konserwację i rewaloryzację historycznej, brukowanej nawierzchni dziedzińca oraz ciągów komunikacyjnych - na warunkach określonych w przyszłym planie ochrony parku kulturowego.

4) Utrzymanie i rewaloryzowanie drzew pomnikowych, z możliwością wprowadzania zadrzewień komponowanych, obsadzania cieków wodnych, granic nieruchomości i głównych ciągów komunikacyjnych drzewami lub krzewami- na warunkach określonych w przyszłym planie ochrony parku kulturowego.

5) Wprowadzenie zakazu stosowania tablic reklamowych wielkogabarytowych oraz ograniczenia stosowania tablic reklamowych na elewacjach budynków do reklam małogabarytowych, o tradycyjnej formie, materiale i liternictwie.

6) Wprowadzenie zakazu składowania oraz magazynowania śmieci i innych odpadów na terenie parku kulturowego, poza czasowym ich gromadzeniem, zgodnie z przepisami o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.

7) Wprowadzenie zakazu realizacji nowych urządzeń infrastruktury technicznej nadziemnej, jak linie napowietrzne energetyczne niskiego, średniego i wysokiego napięcia, maszty i wieże radiolinii i telefonii komórkowej. Istniejąca infrastruktura napowietrzna docelowo powinna zostać przebudowana na wziemną.

8) Wprowadzenie zakazu dalszego wydzielania nieruchomości, a w przypadku nieruchomości istniejących, zakazu ich wygradzania za pomocą ogrodzeń, z wyłączeniem stosowania do tego celu żywopłotu lub zadrzewień komponowanych - na warunkach określonych w przyszłym planie ochrony parku kulturowego.

9) W przypadku lokalizacji nowych obiektów zaleca się stosowanie tradycyjnych gabarytów, wysokich standardów budowlano-wykończeniowych; spadków oraz pokrycia połaci dachowych w formie dachówki ceramicznej lub dachówki cementowej zakładkowej w kolorze cegiastym, a w przypadku dachów o niskim spadku: papy lub gontu papowego w kolorze czerwonym.

10) Na terenie parku kulturowego zaleca się wprowadzenie oświetlenia ciągów komunikacyjnych i docelowo oświetlenia architektury kaplicy, zgodnie z zaleceniami przedłożonymi przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków;

11) Na terenie parku kulturowego dopuszcza się wprowadzanie małej architektury oraz innych elementów zagospodarowania, użytecznych dla organizacji działalności rekreacyjnej i masowych imprez o charakterze historycznym.

12) Docelowe usunięcie zabudowy i elementów zagospodarowania niezgodnymi z charakterem zespołu, bądź wprowadzającymi dysharmonię w jego układzie przestrzennym.

13) Ustalenie na terenie parku kulturowego funkcji mieszkaniowych, turystycznych, rekreacyjnych (w tym organizacji festynów historycznych) oraz funkcji handlowo-usługowych o powierzchni nie wykraczającej poza tradycyjne, przy jednoczesnym wprowadzaniu zakazu lokalizacji funkcji o charakterze uciążliwym, w tym zwłaszcza przemysłowych oraz prowadzenia na dużą skalę działalności hodowlanej.

14) Wprowadzenie w obrębie parku kulturowego ograniczenia ruchu kołowego wyłącznie do obsługi ruchu turystycznego, rekreacji, w tym organizacji historycznych imprez masowych oraz położonych na tym terenie nieruchomości.

15) Ustalenie wymogu uzgadniania z wojewódzkim konserwatorem zabytków wszelkich zamierzeń inwestycyjnych związanych z budową nowych obiektów, pracami w obrębie istniejących obiektów i ogólnie - wpływających na stan i wygląd krajobrazu w granicach parku kulturowego.

16) Ustalenie wymogu uzyskania pozwolenia Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków na wszelkie prace ziemne oraz zapewnienia dla tych prac ratowniczych badań archeologicznych w zakresie określonym w wydanym zezwoleniu.

ROZDZIAŁ III

Plan ochrony parku kulturowego

§ 3. „Plan ochrony parku kulturowego", jako projektowe i ekonomiczne uściślenie oraz uzupełnienie ogólnych ustaleń § 2 zostanie sporządzony przez Wójta Gminy Boleszkowice w porozumieniu z właścicielami nieruchomości na terenie parku kulturowego i zatwierdzony przez Radę Gminy Boleszkowice po uzgodnieniu z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków.

1. Plan ochrony będzie stanowił wytyczne do zmiany w „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Boleszkowice".

2. Plan ochrony będzie stanowił wytyczne konserwatorskie i planistyczne dla opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla obszaru w granicach Parku Kulturowego.

3. Plan ochrony, uzupełniony o inwentaryzacje, projekty budowlane, konserwatorskie oraz analizę ekonomiczną oraz wykonalności wraz z kosztorysami dla poszczególnych zadań- będzie podstawą do zgłoszenia wniosków o dofinansowanie z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej oraz programów operacyjnych Ministra Kultury.

ROZDZIAŁ IV

§ 4. Wójt Gminy Boleszkowice powoła Społeczną Radę Konsultacyjną pomocną w zarządzaniu parkiem kulturowym i określaniem kierunków jej zagospodarowania oraz zajmującą się opiniowaniem celowości podejmowanych działań.

1. W składzie rady znajdą się osoby o kierunkowym wykształceniu związanym z ochroną i opieką nad zabytkami, tj. archeolodzy, architekci i architekci krajobrazu, historycy sztuki.

2. Regulamin Rady zostanie zatwierdzony przez Radę Gminy Boieszkowice po konsultacjach z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków.

ROZDZIAŁ V

Ustalenia końcowe

§ 5. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Boleszkowice

§ 6. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Zachodniopomorskiego

UZASADNIENIE

Na obszarze w granicach parku kulturowego istniały dwie fazy osadnictwa pradziejowego, pierwsza z okresu schyłku epoki brązu i początku epoki żelaza około 500 p.n.e. i druga z okresu wpływów rzymskich z pierwszych wieków n.e. Pierwsza źródłowa wzmianka dotycząca Chwarszczan (Chvartsane) pochodzi z 1232 roku, kiedy to wielkopolski książę Władysław Odonicz przekazał zakonowi templariuszy tysiąc łanów w ziemi kostrzyńskiej z ośrodkiem zlokalizowanym w tej miejscowości, nad rzeką Myślą. Do czasu kasaty zakonu powstała tutaj jedna z najważniejszych placówek templariuszy na terenie Europy Środkowo-Wschodniej. Z zabudowy komandorii zachowała się kaplica, konsekrowana w 1280 roku, wzbogacona w pocz. XV wieku o unikalny zespół fresków. Najstarsze wzmianki na temat joannitów chwarszczańskich pochodzą z 1325 roku, w związku z dochodami z młyna na rzece Myśli. Zapewne istniała tutaj średniowieczna zabudowa złożona z tzw. wielkiej sali, czyli zeświecczonego kapitularza, a także zabudowy gospodarczej. Budowle te nie zachowały się do dzisiejszych czasów. W 1540 roku zespół został przejęty na potrzeby domeny państwowej, która istniała tutaj do czasów II wojny światowej. Z XIX wieku pochodzi część zachowanej zabudowy, a z przełomu XIX i XX wieku zespół młyński, funkcjonalnie i kompozycyjnie powiązany z założeniem folwarcznym.

Rozwój gospodarczy folwarku, a następnie, wykształconej w początku XIX wieku miejscowości związany był z uprawą ziemi i hodowlą zwierząt oraz w mniejszym zakresie z działalnością przemysłową (młynarstwem, gorzelnictwem). Zmiany gospodarcze jakie nastąpiły po transformacji ustrojowej w 1989 roku, stopniowo wyeliminowały dotychczasowe zajęcia mieszkańców, którzy pozostają bez pracy i starają się znaleźć zatrudnienie w sąsiednich ośrodkach miejskich.

Uwarunkowania historyczne oraz lokalizacja na terenie miejscowości dawnej kaplicy templariuszy, zespołu folwarcznego wraz z zespołem młyńskim i kuźnicą decydują o szczególnych wartościach architektoniczno-krajobrazowych. Zarazem aktualne uwarunkowania społeczno-gospodarcze spowodowały zainteresowanie mieszkańców , Chwarszczan i szerzej Gminy Boleszkowice, w kierunku obsługi ruchu turystycznego, w tym organizacji imprez masowych o profilu historycznym, rekreacji oraz handlu i drobnych usług.

W ostatnim czasie nastąpiły zmiany ustawowe w zakresie ochrony zabytków (ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami) wprowadzająca możliwość tworzenia parków kulturowych, co jest najkorzystniejszą w tym konkretnym przypadku formą ochrony zabytków nieruchomych, w tym krajobrazu kulturowego, ziemnych warstw kulturowych,

historycznej architektury i budownictwa.

Z tych powodów należało ustalić standardy estetyczne, obowiązujące na terenie parku kulturowego. Utworzenie Parku Kulturowego Chwarszczany, opracowanie planu jego ochrony oraz ptanu miejscowego zagospodarowania przestrzennego i projektów, związanych z jego urządzeniem i użytkowaniem- zapewni ochronę ziemnych warstw kulturowych, zabytkowego układu zabudowy, historycznej substancji budowlanej i zabytkowej zieleni oraz harmonijny rozwój miejscowości, a zarazem wpłynie pozytywnie na rozwój Gminy Boleszkowice.

Na walory kulturowe obszaru związanego z historycznym założeniem zakonnym w Chwarszczanach i potrzebę powołania parku kulturowego wskazano w publikacji „Krajobraz kulturowy Polski. Województwo Zachodniopomorskie" pod redakcją prof. Janusza Bogdanowskiego. Także w planie zagospodarowania przestrzennego województwa zachodniopomorskiego (uchwała Nr XXXII/334/02 Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego z dnia 26 czerwca 2002 r. uwzględniono utworzenia w Chwarszczanach parku kulturowego.

Gmina Boleszkowice ma aktualnie jeden z wyższych wskaźników bezrobocia w województwie. Utworzenie "Parku Kulturowego Chwarszczany" zaktywizuje jej mieszkańców i zapewni wielu bezrobotnym zatrudnienie przy robotach publicznych, związanych z jego realizacją. Poprawi to też wizerunek Gminy Boleszkowice oraz warunki życia jej mieszkańców, a w następstwie wpłynie na zwiększenie się ruchu turystycznego i dochodów z nim związanych. Uzasadnia to celowość podjętej uchwały o utworzeniu parku kulturowego.

Załączniki:

1 A. Plan orientacyjny z określeniem granic parku kulturowego w skali 1:5000.

1B. Plan sytuacyjny z określeniem granic parku kulturowego i oznaczeniem zabytków - skala 1:

25000.

2. Plan sytuacyjny z określeniem zasięgu stanowiska archeologicznego nr 28 w Chwarszczanach

-skala 1:1000